نویسندگان: فغفوري رباب, بلخاري قهي حسن*
گروه مطالعات عالي هنر، پرديس هنرهاي زيبا، دانشگاه تهران، استان تهران، شهر تهران
چکیده:
کتيبه ها به عنوان عناصر معنايي و تزئيني در معماري اسلامي از ابزارهاي مهم در جهت گسترش عقايد و سياست هاي مذهبي حکومت ها بر مردم به شمار مي روند و به لحاظ ماهيت مکتوب خود، بيانگر ايده ها و انديشه هاي هر عصرند. مسجد گوهرشاد مشهد به عنوان يکي از شاهکارهاي معماري ايراني اسلامي از تزيينات و کتيبه هاي مختلفي با مضامين ديني برخوردار است که در دوره هاي مختلف تاريخي بارها مورد مرمت و بازسازي قرار گرفته اند. اين پژوهش با بهره گيري از روش « توصيفي تحليل محتوا» و گردآوري اطلاعات از طريق مطالعات کتابخانه اي و مشاهده آثار، ضمن معرفي کتيبه هاي دوره تيموري و صفوي اين مکان مقدس، به تحليل و بررسي مفاهيم آنها ذيل مياني اعتقادي شيعه پرداخته و به نحو تطبيقي به دنبال پاسخ به اين پرسش است که اين مضامين چگونه در طول زمان، هم سو با گرايشات مذهبي و فرهنگي هنرمندان و دولتمردان، دچار تغييرات کمي و کيفي شده اند؟ بررسي ها نشان مي دهند که در هر دو دوره کتيبه هايي با مضمون شيعي وجود دارد. در دوره تيموريان اين مضامين متاثر از غلبه مذهب تسنن در کشور و ظهور نهضت هاي صوفي- شيعي و حلقه هاي ذکر و اجتماعات صوفيانه است، درحالي که در دوره صفوي، با جدايي مذهب از تصوف و غلبه شيعيان، شاهد ظهور مضامين صريح در اشاره به اصلي ترين مبناي اعتقادي شيعه، يعني اصل امامت، هستيم. بررسي تطبيقي مضامين اين کتيبه ها روشي نو در فهم هنر ديني و تاثير مذهب بر هنر کتيبه نگاري در ادوار مختلف تاريخ هنر اسلامي-ايراني خواهد بود.
كليد واژه: مسجد گوهرشاد، مضمون کتيبه ها، مباني اعتقادي شيعه، تيموريان و صفويان
برای دریافت مقاله از اینجا دانلود کنید.
نظر خود را اضافه کنید.
ارسال نظر به عنوان مهمان