دربارهٔ برگزاری نخستین کنگرهٔ فلسفه در کشورهای حاشیهٔ خلیج فارس

✍️ به قلم: سیّدعلی بطحائی

➣ https://t.me/Muslimnair مُسْلِمْنا

🇴🇲 مسقط پایتخت عمان، برای نخستین بار در روزهای اخیر شاهد برگزاری اوّلین کنگرهٔ بین المللی فلسفه با حضور چهره های سرشناس فلسفی جهان اسلام بود. به همین مناسبت در یادداشت پیش رو به نکاتی در مورد این همایش و جایگاه فلسفه ورزی در عمان و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس خواهیم داشت.

1⃣ یکم: این کنگره، با عنوان «ملتقی بیت الزبیر الفلسفی الاوّل» درتاریخ ١٥تا١٨می٢٠٢٢میلادی و مکان سالن همایش های موزهٔ بیت الزبیر واقع در قلب تاریخی شهر مسقط برگزار شد. رویدادِ فرهنگی که تعداد قابل توجهی از فرهیختگان و فلاسفه عرب از اقصی نقاط جهان اسلام درآن شرکت کردند. اهتمام عمان با وجود سیطرهٔ تفکّر اَباضی - که توجّه چندانی به فلسفه ورزی ندارد - قابل توجّه و حکایت از تحوّلات فکری - فرهنگی فراوانی است که به جاست به صورت مستقل بررسی شود.

🔹چهار سخنران اصلی این همایش از کشور میزبان بودند که شاهد دیگری از خیز برداشتن عمان برای پرچمداری فلسفه ورزی در بین کشورهای حاشیه خلیج است و حکایت از دمیدن هوای تازهٔ فلسفی در این کشور اباضی نشین دارد. البتّه هنوز واکنشی از سردمداران اسلام سنّتی اباضی در این زمینه گزارش نشده است، ولی عدم حضور و صدور پیامی از احمد بن حمد الخلیلی - مفتی اعظم عمان - به این کنگره دور از انتظار نبود.

2⃣ دوّم: به طور کلّی کشورهای ثروتمندِ حاشیهٔ خلیج فارس در مقایسه با سایر کشورهای جهان اسلام، از جهت فلسفی بسیار فقیر هستند. کم برگ و بار بودن میراث فلسفی در این خطّه و قلّت اندیشوران متعمّق در فلسفه، در این منطقه شاهد خوبی بر این مدعاست. در حالی که قرنهاست که غرب جهان اسلام، ایران، شبه قاره هند و... سیراب از فلسفه ورزی شده است و موضوعاتی دربارهٔ جامعه، سیاست، دین و همه چیز مورد مداقّه متفکّران فیلسوف قرار گرفته است؛ امّا سهم کشورهای حاشیهٔ خلیج فارس در این روند بسیار ناچیز است.

🔹 اهمّ مباحث عالمان این خطّه، آکنده از مباحثی است که هیچ ارتباطی با فلسفه یا حتّی ضد آن ندارد. در این منطقه، موضوعاتی پیرامون ایمان و قلمرو آن به وفور بحث و بررسی شده است؛ ولی عقلانیّت علمی یا تفکّر فلسفی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در حالی که تمدّن‌ها تنها بر دو رکن فکری استوارند؛ علم و ایمان یا به عبارتی دین و فلسفه. عمان به خوبی دریافته است تا زمانی که تنور فلسفه ورزی رونق جدّی نگیرد، خمیر ایمان و نان دینداری نمی تواند جان تازه ای ببخشد و تا مادامی که چراغِ فلسفه کم سو است؛ مشعلِ ایمان پرفروغ نخواهد بود.

3⃣ سوّم: ارزیابی خیزش فلسفی کشورهای حاشیه خلیج و به ویژه عمان در این رویداد فرهنگی بسیار زود است. تا زمانی که جرقهٔ فلسفی اخیر به جریانِ فلسفی پایدار تبدیل نشود و متن های سخنرانی های این همایش مورد بررسی دقیق قرار نگیرد، نمی توان از یک جهش فلسفی برای جبران عقب ماندگی ها سخن گفت.

🔹اما با بررسی کمّی تعداد ٤ سخنران این همایش از عمان، یک سخنران آن هم یک زن فیلسوف از عربستان، دو سخنران مدعو از لبنان و حضور پرطمطراق رضوان السید و ٥ سخنران اصلی و طراز اول از غرب جهان اسلام و سرزمین فلسفه ورز مغرب در شمال آفریقا و به ویژه سیدولداباه از موریتانیا، می توان این گمانه را تقویت کرد که عمان در حال طی کردن مرحلهٔ تمرین فلسفه ورزی و فلسفه آموزی برای در دست گرفتن پرچم فلسفه ورزی در بین کشورهای این منطقه است.

🔹همچنین غیبت فلاسفه ای از امارات، بحرین و قطر تفاوت مسیر فکری عمان از این کشورها را به خوبی نمایان کرده است.

🇸🇦 عربستان سعودی هم با فرستادن یک فیلسوف اجاره ای زن - ظاهراَ با هویتی از کشور تونس و یکی از اساتید تونسی که تابعیّت عربستانی دارد - آن هم در قد و قامت یک فیلسوف، قصد دارد با یک تیر، به دو نشان بزند و هم عقب ماندگی خود در فلسفه را جبران و هم اهتمام به جایگاه زن را به رخ بکشانند. این اقدام عربستان چه تصنّعی باشد، چه حاکی از لایه های پنهان و حقایق عربستان باشد، سیگنالهای جدیدی از تغییرات بنیادین فکری از عربستان را به جهانیان مخابره خواهد کرد.

#اسلام_سنتی
#فلسفه_سنتی
#فلسفه
#اباضیه
#ملتقی_بیت_الزبیر_الفلسفی
#کشورهای_حاشیه_خلیج_فارس
#عمان
#سید_علی_بطحائی

🌐 کانال علمی- تخصصی مسائل جهان اسلام(مُسْلِمْنا)

➣ تلگرام:
➣ https://t.me/Muslimnair
➣ ایتا:
➣ https://eitaa.com/muslimnair
➣ واتس اَپ(1):
➣ https://chat.whatsapp.com/L7lTSc8CUjN63PwAHQk7a7
➣ واتس اَپ(2)
➣ https://chat.whatsapp.com/Cx9ctE56Ftz3d9piEIFqjL
➣ واتس اَپ(3):
➣ https://chat.whatsapp.com/LvsaAzALduN9Xiu2pRvQ6Z
➣ واتس اَپ(4):
➣ https://chat.whatsapp.com/CN64JfrptzX7lVLYoaDqsu
➣ واتس اَپ(5)
➣ https://chat.whatsapp.com/E38m8KOwJ0Y8ftQAlqGHpY