مسلمانان اوکراینی، فعّال تر ازمسیحیان در دفاع از اوکراین

به قلم: علی مقدس

در حالی که داعش جنگ روسیه در اکراین را جنگ صلیبی با صلیبی خواند، مسلمانان اوکراین با دفاع جانانه و حتی سبقت از مسیحیان از میهن خود؛ روی دیگری از نادیده های جنگ اخیر ارا نشان دادند. پس از یورش روسیه به اوکراین، مسلمانان که 6 درصد از جمعیت اوکراین را تشکیل می دهند، تصمیم به دفاع همه جانبه از کشور خود گرفتند. آنها قریب به چهارصد هزارنفر از نفوس اوکراینی را تشکیل داده اند و خود را شهروندان قانونی کشور نامبرده می دانند. مسلمانان در قبال حقوق شهروندی، وظیفه دفاع از کشور و جنگ با دشمن متجاوز را تکلیف شرعی خویش می دانند.

این درحالی است که میلیون ها مسیحی ارتدوکس، اکثریت جمعیت اوکراین را به خود اختصاص داده اند و بر خلاف مسلمانان، با آغاز جنگ، صدها هزار بلکه چندین میلیون مسیحی، کشور خود را ترک کرده اند.

مسلمانان اوکراینی، بر این باورند که دفاع از جان وعِرض و ناموس خود و دیگر شهروندان اوکراینی، نه تنها عقلاً، بلکه شرعاً واجب است. آن ها استبداد حاکم بر شهر کریمه که جمعیت قابل توجه از مسلمانان را در خود جای داده را برنتابیده، زیرا کنترل این شهر مسلمان نشین، از سال 2014م تحت نظارت نیروهای نظامی روسیه قرار دارد.

 از لحاظ تاریخی، روس ها پس از «کریمه» به «کی یف» به مثابه خاستگاه تاریخی خود که نخستین دولت روس در آن شکل گرفته، می نگرند. از سوی دیگر اوکراین برای قرون متمادی جزئی از خاک روسیه بوده و خاک دو کشور را در هم تنیده و نبردهای تاریخی متعدد همچون نبرد «پولتاوا» را به خود دیده که در سال 1709م در خاک اوکراین اتفاق افتاده است.

از حیث فرهنگی و هویتی، قریب به 20 درصد از جمعیت روس زبانِ اوکراین، در نقاط شرقی این کشور، پیوندهای مذهبی، فرهنگی و زبانی با روسیه دارند.

به لحاظ اقتصادی نیز صنایع مادر شوروی پس از فروپاشی به اوکراین تعلق گرفت و 80 درصد گاز طبیعی و 75 درصد نفت خام روسیه، از طریق اوکراین به اتحادیه اروپا صادر می شود که از مجموع 12 لولۀ انتقال گاز، تعداد 5 لولۀ آن از خاک اوکراین می گذرد.

به لحاظ مذهبی، کی یف خاستگاه و محل بنیان کلیسای ارتدوکس روسیه محسوب می شود و فدرال روسیه در برابر هرگونه فعالیت مذهبی چه از جانب کلیسا و چه از مناطق مسلمان نشین با محوریت مسجد، واکنش جدی نشان می دهد. این محدودسازی و نگرش کمونیستی روس ها سبب گردیده تا دولت روسیه برای هرگونه مخالفت با اشغالگری روس ها، 17 تا 19 سال حبس در نظر گرفته است و مسلمانان را از هرگونه فعالیت در جهت منافع فردی و جمعی ، مورد منع و تعقیب قرار داده است.

موارد فوق الذکر موجب گردیده تا از نگاه روسیه، کشور اوکراین از اهمیت بسیار برخوردار باشد. حال در چنین شرایط بحرانی، مسلمانان اوکراینی تلاش می کنند تا از طرق گوناگون سربازان مسلمان داخل در ارتش روسیه را تشویق به فرار و در بازگشت به خانه هایشان انگیزه بخشند و با فعالیت های مجازی، رسانه ای و حتی چهره به چهره، آنان را متوجه اقدام غیر شرعی و غیر عقلی خود کنند.

در حال حاضر شهروندان مسلمان کریمه، مورد آزار و اذیت متجاوزان قرار دارند و برای مقابله با بی عدالتی ها، از حاکمیت کشور خود به دفاع برخواسته اند.

اما مسائلی وجود دارد که دغدغه و نگرانی مسلمانان اوکراینی را دوچندان ساخته است؛ تشویشِ آن ها، از وقوع چالش های سه گانه در کنار جنگ است که در ذیل به آن اشاره می رود؛

چالش نخست: نگرانی اول آن ها در رابطه با بحران بوجود آمده و قرار گرفتن در برزخ حاکمیت کمونیستی و مسیحیت ارتدوکس، برای محدود سازی نسبت به مراسم دینی و آزادی اجتماعی آنان است. مسلمانان اوکراینی دلواپس اشغال اوکراین و تحت الشعاع قرار گرفتن، برنامه های عبادی_ اجتماعی خود، بر فرض تسلط کمونیست های روسیه هستند.آن ها در

چالش دوم: نگرانی دیگر مسلمانان بیشتر از سوی افرادی که تبعه روسی دارند، عنوان می شود. آن ها سال ها پیش به دلایل دینی یا سیاسی به اوکراین پناهنده شدند و دیری نیست که با دستور حکومت روسیه برای استرداد مسلمانان روس تبار، مواجه هستند.

چالش سوم: دیگر نگرانی مسلمانان، متوجه تاتارهای ولگا و مهاجرین چچنی و دیگر روس تبارها هست. آن ها گروه های قومی مختلفی را تشکیل می دهند که در کی یف پایتخت اوکراین و دونباس متمرکزند. کی یف دومین جامعه از جمعیت مسلمانان اوکراین را پس از کریمه به خود اختصاص داده است. آنان در حال حاضر مورد حملات نظامیان و بمباران روسیه هستند. زیرا کی یف به خاطر برخورداری از شرایط مساعد در 30 سال اخیر، پناهگاه فراریان از جنگ قفقاز شمالی بوده است و متاسفانه قشر قابل توجهی از این افراد به سبب مهاجرت غیر قانونی و پایان دوران تمدید اقامت، با دو سرنوشت حساس زیر روبرو خواهند بود؛

الف. تحویل مهاجرین توسط دولت اوکراین به روسیه

ب. محدود سازی مسلمانان با تسلط روسیه بر خاک اوکراین.

وضعیت بوجود آمده فوق برای مسلمانانی است که اوکراین را خاک قانونی خویش می دانند و خود را ملزم به دفاع همه جانبه از آن می دانند.

اما برخلاف مسلمانان، بیش از دو میلیون نفر از شهروندان مسیحی این کشور، از اوکراین فرار کرده و کشور مادری خود را تنها گذاشته اند.

 این بیانگر آن است که مسلمانان در هرجای عالم باشند به سبب التزام به آموزه های دینی و آشنایی با قواعد الهام گرفته از وحی در خصوص حقوق شهروندی و وظایف متقابل آن، خویش را مکلف به دفاع از کشور خود می دانند و حاضرند جان خود را در این مسیر ایثار کنند. مسلمانان مساجد را که تا پیش از این به عنوان مرکز عبادی صرف بهره برداری می شد، امروزه به سنگر مبارزه تبدیل شده اند. مثلا درکی یف برخی مساجد مانند مسجد « الرحمه» پناهگاه و سنگر مسلمانان برای دفاع از اوکراین سامان دهی شده است. این در حالی است که ده ها بلکه صدها کلیسا در این روزها رونق خود را از دست داده و به مکان غیر فعال تبدیل شده است. امامان جمعه و جماعت بویژه مفتیان کریمه و کی یف،  علاوه بر سامان دهی مسلمانان برای رویارویی با متجاوزان روسی، آموزش های نظامی و عقیدتی را در مسجد و مراکز فرهنگی به عهده گرفته اند. آنان از تجربه دیگر کشورها همچون ایران در برابر هجوم بیگانگان کمک گرفته و مساجد را به محیطی رزمی _تبلیغی بدل ساخته اند.

اقدام مسلمانان اوکراینی بسیاری از مسیحیان را برای ایستادگی و دفاع از کشور، امیدوار ساخته و برخی شبهات و توطئه بوجود آمده در سال های اخیر که توسط آتئیست ها و خداناباوران علیه مسلمانان مطرح بود، کاملا خنثی کرده و غیر مسلمانان را در کنار مسلمانان انسجام بخشیده است. اوکراین، این روزها شاهد زیباترین مفهوم مشترک در متون ادیان آسمانی یعنی وحدت، همدلی و همبستگی انسان ها با گرایش و باورهای گوناگون است. مسلمانان اوکراینی تلاش می کنند تا با توزیع غذا، خدمت رسانی و همدلی با شهروندان اوکراینی، پروژه اسلام هراسی استکبار را در شرق اروپا یعنی اوکراین خنثی کنند و اسلام را دین سراسر از صلح، محبت و صمیمیت معرفی کنند.