جریان های فکری اخوان المسلمین:
به قلم: مهدی فرمانیان
اخوان المسلمین مصر بعد از شهادت حسن البناء در سال ۱۹۴۹ به دو جریان عمده تقسیم شد: جریان قطبی، جریان اصلاحی .
جریان قطبی به شدت تحت تاثیر سید قطب است، اما بر خلاف سلفیان جهادی، معتقد است سید قطب قائل به تکفیر مسلمین نبوده است. جوانان پرشور طرفدار سید قطب در دهه شصت میلادی، در سال های بعد مرشدان عام اخوان المسلمین مصر شدند: مصطفی مشهور، محمد بدیع و محمود عزت. بنابراین طیف قطبی توانست بر رقیب فکری خود در مصر پیشی بگیرد.
جریان اصلاحی معتقد است اخوان المسلمین باید به صورت یک حزب رسمی به فعالیت بپردازد و تمام لوازم آن، اعم از دموکراسی و حقوق شهروندی را بپذیرد. یعنی رای مردم را محترم شمارد، اگرچه مخالف اسلام باشد. این جریان اگرچه در نگاه عمر تلمسانی و عبدالمنعم ابوالفتوح وجود داشت، اما نتوانست در مصر قرن ۲۱ جایگاهی در میان مکتب الارشاد اخوان المسلمین بیابد.
جریان اصلاحی اگرچه در مصر موفق نبود، اما در خارج از مصر طرفداران بیشتری یافت. طیب رجب اردوغان در ترکیه، مهاماتیر محمد در مالزی و در این اواخر راشد الغنوشی در تونس به این جریان تمایل بیشتری نشان داده اند.
اخوان المسلمین یکی از معدود جریان های اسلامی است که در هر دو شاخه خود قائل به مردم سالاری دینی است.
درباره تحولات اخوان المسلمین مصر بنگرید: حسام تمام، تحولات الاخوان المسلمین؛ همو، عبدالمنعم ابوالفتوح شاهد علی تاریخ الحرکه الاسلامیه؛ همو، الاخوان المسلمین سنوات ماقبل الثوره؛ هیثم ابوخلیل، اخوان اصلاحیون.