محسن عبدالملکی

سالهای 1960م. به بعد، جمال عبدالناصر به دنبال گسترش ناسیونالیسم عربی بود و اخوان المسلمین و پیروانش مانعی بر سر راه جمال عبدالناصر بودند. دولت‌های مصر، سوریه و اردن که به تفکر ناسیونالیسم عربی گردن نهاده بودند در خلال سال‌های 1965-1966 حرکت اخوان‌المسلمین را به‌شدت سرکوب کردند.  برخی از رهبران و اعضای اخوان‌المسلمین را اعدام و یا بازداشت کردند برخی نیز برای فرار از مجازات در فکر مهاجرت به کشورهای دیگر بودند. ملک فیصل که از گسترش تفکر ناسیونالیسم عربی به رهبری جمال عبدالناصر وحشت داشت، با این امید که رهبران و اعضای اخوان المسلمین توانایی تقابل و رویارویی فکری با جنبش جمال عبدالناصر را دارند و حضور فعال آنان در سعودی مانع از انتشار تفکر پان عربیسم در میان جوانان سعودی تبار خواهد شد از ورود رهبران اخوان به کشورش استقبال کرد . به تدریج رهبران و اعضای اخوان المسلمین همچون مناع خلیل القطان، شیخ عشماوی سلیمان، محمد قطب و محمد الغزالی، مصطفی العالم، عبدالعظیم لقمة، عبدالفتاح ابوغده، علی الطنطاوی، معروف الدوالیبی، محمد سرور بن نایف زین العابدین، عبدالمجید زندانی به عربستان راه یافتند.

با آنکه دریافت تابعیت عربستان کاری  بس دشوار است برخی از چهره های اخوان همچون معروف الدوالیبی، علی الطنطاوی، عبدالفتاح ابوغدة و محمد قطب به تابعیت این کشور دست یافتند. با وجود قانون منع ورود کتب فلاسفه، صوفیه، چپها و لیبرالها به عربستان، کتابخانه ها و کتابفروشی های این کشور آکنده از آثار اخوان شد.  اخوانی‌ها ضمن آنکه آموزه‌های دینی وهابیت را پذیرفتند به ترویج تفکر سیاسی و فعال اخوان‌المسلمین پرداختند. مهاجران اخوانی مواضع ضد غربی داشتند  و همین امر موجب شد دیدگاه برخی از وهابیان مبنی بر طرد مسلمانان غیر وهابی کمی تعدیل یافته و جای خود را به دیدگاه ضد غربی بدهد.  ورود اسلام سیاسی به عربستان و پیدایش جریان مذهبی‌ مخالف آل سعود جنبش بیداری  از دیگر آثار حضور رهبران اخوان در عربستان بود.

امیر نایف بن عبدالعزیز، وزیر داخله عربستان، در این باره گفته است: «زمانی که عرصه بر اخوان تنگ شد ما به آنان پناه دادیم، اما متأسفانه آن‌ها اکنون مردم را علیه ما می‌شورانند و جریان‌های مختلفی را علیه حاکمیت عربستان راه می‌اندازند».

در میان چهره های متعدد اخوان وارداتی، محمد قطب و محمد سرور، از شهرت بیشتری برخوردار شدند.پیروان تفکر اخوان به همان اندازه که به مسائل اعتقادی اهتمام داشتند به مسائل سیاسی نیز توجه داشتند.  این در حالی بود که وهابیت و پیروان آن تا آن زمان فقط بر ستیز با شرک و بدعت، و دعوت به توحید و سنت تنگ نظرانه خود تأکید می‌کرد.

چنان‌که پیش از این آمد، اولین تقابل و تعارض پیروان افکار اخوان‌المسلمین در ماجرای حمله صدام به کویت و در پی آن ورود سربازان غیرمسلمان به سرزمین اسلامی عربستان رخ داد. پیروان اخوان از حضور سربازان غیرمسلمان به سرزمین اسلام ناراضی بودند و به این اقدام آل‌سعود اعتراض کردند. سلمان العوده و سفر الحوالی از جمله سران و رهبران ناراضیان بودند که در سال 1995 م. انتفاضه بریده را با جماعتی بالغ بر ده¬هزار نفر به راه اندختند.  جالب آنکه اخوان‌المسلمین مصر و اردن علاوه بر اعتراض به آل‌سعود، از صدام حمایت کردند.  یکی از اعضای اخوان‌المسلمین در اردن گفت این جنگ، جنگ آمریکا و عراق نیست، بلکه جنگ میان صلیبیان و مسلمانان است. این جنگ میان بوش و صدام نیست، بلکه جنگ میان رهبران کفر و پیامبر اسلام است.

نکته بسیار مهم آنکه این دسته از علمای وهابی- اخوانی، الهیات محمد بن عبدالوهاب را پذیرفته‌اند. آنان حتی اولین دولت وهابیان - در دوره نخست- را ستایش می‌کنند، اما معتقدند دولت کنونی آل‌سعود فاقد ویژگی‌های خوب دولت نخست است، و انتقاداتی به دولت کنونی و علما و مفتیان دولتی دارند.  در عوض لیبرال‌های سعودی و روحانیان وهابی سعودی از پیروان تفکر اخوان متنفرند.

؛ در حالیکه قطر و ترکیه به اصلی‌ترین حامیان و پشتیبانان شعب مختلف این تشکیلات در سراسر جهان اسلام تبدیل شده‌اند. وزارت کشور عربستان در سال 2014 اخوان را گروهی تروریستی ومنحرف معرفی کرد  و هرگونه عضویت و مشارکت با اعضای این جریان را جرم برشمرد. سال 2017 عربستان سعودی، مصر، بحرین و امارات متحده عربی با متهم کردن قطر به حمایت از گروههای تروریستی ازجمله اخوان المسلمین و ایجاد بی ثباتی در منطقه، روابط دیپلماتیک خود با این کشور را قطع کردند نام تعدادی از علمای طراز اول جریانات اخوانی و شبه اخوانی، همچون یوسف قرضاوی  را  بدین ترتیب عربستان برای جلوگیری از سیطره اخوان بر کشورهای عربی تمامی امکاناتش را به کارگرفت وخواستار توقف پشتیبانی قطر از برخی گروه های اسلامی بحث برانگیز از جمله اخوان المسلمین شد.

هیئت کبار العلماء عربستان، اخوان المسلمین را مجموعه ای بی توجه به عقاید و سنت، بی توجه به تبلیغ دینی، خارج از چارچوب روش های صحیح اهل سنت، حزب گرایان خواستار رسیدن به قدرت دانست که روش آنها مبتنی بر قیام علیه دولت است.

پس از انتشار این توییت وزارت امور خارجه عربستان سعودی نیز اقدام به تهیه یک اینفوگرافی دو زبانه از اتهامات هیئت علمای سعودی به اخوان و انتشار در سایت رسمی خود کرد.

منبع: سایت الوهابیه (نقد وهابیت)